ADR |
Yanıcı, patlayıcı ve kimyasal maddelerin kara yolu ile
taşınması kurallarını içeren bir standarttır. ADR konvansiyonuna üye
olunması ile ilgili yasa 30 Kasım 2005 tarihinde TBMM'de kanunlaşmıştır.
Kanun 1 Ocak 2009'da yürürlüğe girmiştir |
AIS |
Araç İzleme Sistemi. GPS ve GPRS teknolojileri
kullanılarak uydu aracılığı ile araçların takip edildiği sistemdir. |
Antrepo |
Kanunu hükümlerine göre açılmasına izin verilen ve
gümrük idaresine verilen beyanname ile gümrük idaresi gözetimi ve
denetimi altında eşyanın muhafaza edildiği yerdir |
Aktarma
Merkezi |
Gelen yük/kargoların indirildiği, varış noktasına göre
gidenlerin yüklendiği, gün içinde kargoların kısa zaman aralıkları ile
saklandığı, araçlar arası yük/kargo transferlerinin yapıldığı bölgesel
işlem merkezleridir. |
Avadanlık |
Küçük tamiratlarının yapılabileceği el aletlerinin
(çekiç, tornavida vs) ve el fenerinin bulunduğu takım çantasıdır. |
Bagaj |
Kamyonların branda vs. gibi eşyalarını istifledikleri
ve alacakları yükün yüksekliğinin kolayca ifade edilmesini sağlayan,
kamyon kasasında sürücü kabininin üstüne denk gelen bölmedir. |
Basar
Tonaj |
Basar tonaj olarak da ifade edilir. Aracın istiap
haddi (azami yük miktarı) anlamına gelir. |
Beşinci
Teker |
Çekicilerin şasileri üzerinde, aracın boyuna monte
edilmiş ve yarı römorkların king pin adı verilen bağlantı elemanını
içine güvenli bir şekilde kilitleyecek halde tasarlanmış olan bir
parçadır. |
CMR |
Karayolu taşıma
belgesidir. CMR Belgesi kamyonla yapılan taşımalarda Uluslar arası CMR
Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir. |
Çekici |
Yarı römorkları çekmek amacıyla kullanılan en az iki
dingilli motorlu kara taşıtıdır. |
Daimi Araç
|
Sürekli taşıma yapan spot araçtır.
|
Dara |
Taşıma kabının boş ağırlığıdır.
|
Damper
Kasa |
Kamyonlara özel hidrolik donanımı sayesinde, kasa
içindeki dökme yükün boşaltılabilmesi için 45 derecelik eğim alabilen
kasa tipidir. |
Damper
Yarı Römork |
45 derece eğim alacak şekilde hidrolik donanımla
çalışan ve üzerindeki yükü kendisi boşaltan kasa sistemidir.Kamyonlardan
farklı olarak, üzerindeki malzemeyi sağa veya sola yıkabilen damperli
yarı römorklar da mevcuttur. |
Depo |
Millileştirilmiş malların açık veya kapalı alanda
muhafaza edilmesine uygun olan yerdir. |
Dingil |
Tekerleklerin üzerinde döndüğü metal aksam. Üzerinde
tek lastik olanlar tek dingil, çift teker takılanlar çift dingil olarak
ifade edilir.
|
Dökme
Yük |
Herhangi bir ambalaj içinde bulunmayan yük.Örneğin,
kömür, demir tozu vs. |
FEU |
40 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini
belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 FEU 40 ft (boy) × 8 ft (en) × 9
ft (yükseklik) ya da metrik olarak 12.192 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m
(yükseklik) ve yaklaşık 67.5 m³ hacmindedir. |
Fiktif |
Fabrika içlerindeki gümrüklü sahalardır. |
Frigorifik |
Isı değişimine duyarlı gıda maddeleri, ilaçlar ve bazı
kimyasal maddelerin taşınması için tasarlanıp imal edilen, duvar
kalınlıkları ve izolasyon değeri taşınan malzemenin ısı değişimine
duyarlılık boyutlarına bağlı olarak değişen ve bir soğutucu ünitesi
bulunan karayolu taşıtıdır. |
Gabari |
Taşıtların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda
güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini
belirleyen ölçülerdir. |
Geçici
Depolama Yeri |
Eşyanın gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe
onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar gümrük
idaresince geçici olarak depolanmasına izin verilen yerdir. |
Geçiş Belgesi |
Uluslar arası taşımalarda çıkış yapılan gümrük ile
varış gümrüğü arasında taşınan yükün belirtildiği, çıkış ve varış
ülkeleri gümrüklerinden geçişi ve yükün indirileceği ülkeye girişi
sağlayan evraktır. TIR karneleri de geçiş belgesi dahilindedir. |
Gümrük Muhafaza Memuru
|
Gümrüklerde ve gümrüklü sahalarda bulunan malın,
muayene memurundan sonra gümrük beyannamelerinin teslim edildiği
memurdur. Ayrıca konteyner gibi mühürlenmiş malzemelerin mührünü yapma
ve açma yetkisi de bu memurlara verilmiştir. |
İntermodal Taşımacılık |
Aynı taşıma aracı veya kabı ile iki veya daha fazla
taşımacılık modu kullanılarak yapılan ve mod değişimlerinde araç veya
kap içindeki yüklerin herhangi bir elleçlemeye tâbi tutulmadığı taşıma
şeklidir. |
İstiab Haddi |
Bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği ve
imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı veya yolcu ve
hizmetli sayısıdır.
|
Jumbo Yarı Römork |
13,60m x 2,45m x 2,65m ölçülerinde, 90m3 brüt hacimli,
iki katlı modelleri de bulunan yarı römorktur. |
K1 |
Bir veya birden fazla özmal taşıtla karayoluyla
şehirlerarası eşya taşımacılığı yapacak olan gerçek veya tüzel kişilerin
Ulaştırma Bakanlığı'ndan almaları gereken yetki belgesidir. |
Kombine Taşımacılık |
İntermodal olmayan ancak birden fazla nakliye aracının
(tren, kamyon vs) birbirine bağlı olarak kullanılmasıyla yapılan taşıma
tipidir.
|
Kamyon |
İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla
olan, eşya ve ya yük taşımak için imal edilmiş, şasisi, farklı amaçlı
şasi üstü ekipman ve ya kasa monte etmeye uygun, en az iki dingilli
motorlu kara taşıtıdır. Tasarımı ve motor gücü itibariyle kamyonların
bazıları römork çekmeye müsaitlerdir. |
Kamyon Römork |
Bir kamyon ve taşıyacağı yükün özelliklerine uygun bir
şekilde imal edilen römorktan oluşan, yük taşıma amaçlı karayolu
taşıtıdır. |
Kamyonet |
İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu
geçmeyen ve eşya veya yük taşımak için imal edilmiş, taşıyacağı yükün
cinsine göre kasaya sahip kara nakliye araçlarıdır. |
Kantar |
Yük alacak araçların boş ve yüklendikten sonra
tartılmak için uğradıkları ölçüm cihazıdır. |
Kapalı
Kasa |
Yanları ve tavanı kapalı olan, sadece arka kapağın
açılmasıyla yüklenebilen yarı römork sınıfıdır. |
Kayar
Perdeli Yarı Römork |
Yan yüzeyleri ve tavanı bir perde sistemiyle
kapatılmış, perdelerin açılmasıyla hem kasanın yanından hem de üstünden
yüklenebilir olan yarı römorktur. |
Kılçık
Yarı Römork (Konteyner şasi yarı
römork) |
Konteyner taşınması amacıyla tasarlanan ve imal
edilen, iskelet halinde bir şasi ile taşıyacağı konteyner tipine uygun
adet ve mesafede enine kroslar ucuna yerleştirilmiş konteyner kilidi
(twist lock) bulunduran en az bir dingilli yarı römork aracıdır. |
King
Pin |
Yarı römork çekicinin beşinci tekeri ile bağlantısını
sağlayan ve dövme çelikten mamul bir parçadır. Yarı römorkun taşıma
kapasitesi doğrultusunda farklı ölçülerde imal edilir. |
Kiralık Araç |
Sözleşme yapılarak komple sürücüsüyle birlikte
kiralanan, aylık belli bir kira ve km. başı yakıt yüzdesiyle çalışan
araçlardır. |
Komisyon |
Yük almayı kabul eden aracın sürücüsünden kısmen yan
gelir olması için kısmen de sürücünün yükü almasından vaaz geçmesini
engelleme amaçlı olarak alınan para. |
Komisyoncu |
Yük veren kişiye yüke uygun aracı bulan ve araç
sahibinden komisyon alan kişidir. |
Komisyon Faturası |
Alınan komisyon karşılığında kesilen fatura.
|
Konşimento |
Üzerinde taşınan yükün içeriği ile ilgili bilgiler
bulunan yük taşıma senedidir. |
Konteyner |
Her türlü atmosferik koşula dayanıklı olan, özellikle
intermodal taşımacılıkta kullanılmakta olan, kolay elleçlenebilen ve üst
üste istiflenebilen standart metal yük kasalarıdır. 20'lik, 40'lık ve
45'lik olarak adlandırılan tipleri en yaygın olanlarıdır. Bu
sınıflandırma konteynerlerin değişen boy ölçüsüne göre yapılmıştır.
|
Konteyner
Kilidi |
Konteynerleri kaldıran ya da taşıyan araçların
konteynerleri köşelerinden sabitlemeleri için sahip oldukları
mekanizmadır. |
L2 Belgesi |
Karayolları Taşıma Kanunu gereği, uluslararası
lojistik işletmeciliği yapan firmaların sahip olması gereken bir yetki
belgesi türüdür. Kanun hükümlerince belirtilen ihlaller
gerçekleştirilmedikçe, belge geçerlilik süresi 5 yıldır. |
LOW-BED
|
Ağır iş makineleri ya da özel proje yükleri gibi
uluslararası ve yurtiçi karayolu taşıma yönetmeliğine göre standartların
dışında, normal kamyonların ve ya tırların taşıyabilecekleri uzunluk,
yükseklik, genişlik ve tonajdan farklı olan yüklerin taşınmasını
sağlayan yarı römorktur. |
Mega
Yarı Römork |
13,60 m x 2,50 m x 3,00 m boyutunda 102 m³ hacimli
yarı römorklardır. |
Mesleki Yeterlilik Belgesi |
Karayolları Yönetmeliği kapsamındaki faaliyetlerde
bulunanların yine bu yönetmelikte öngörülen mesleki yeterlilik eğitimini
alan ve/veya yapılacak olan sınavlarda başarılı olanların aldığı
belgedir. |
Nakliyeci |
Taşımacılıkla uğraşan kişi.
|
Navlun |
Nakliye bedelinin KDV hariç tutarıdır.
|
Ordino |
Konşimento karşılığında, yurt dışından gelen malın
gümrükten çekilmesi için verilen emirdir. |
Özel
İzin Belgesi |
Taşımalarda geçiş belgesi aranmadan, geçiş belgesi
yerine geçmek üzere ve Türk ihraç ürünlerini taşımak amacıyla yabancı
plakalı taşıtlara verilen belgedir. |
Özel
Yük Taşıma Belgesi |
Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan ve başka
ulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıp
da taşınması zorunlu yüklerin taşınabilmesi Karayolları Trafik Kanununun
33.Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 66.ve 128.maddelerine göre
Karayolları Genel Müdürlüğünden (İlgili Bölge Müdürlüklerinden) Özel Yük
Taşıma İzin Belgesi alınması ve taşımanın bu izindeki esaslara göre
yapılması zorunludur. |
Palet |
Depolama ve sevkiyatta kullanılan, çeşitli
malzemelerden üretilen ve malın üzerine konulduğu platformdur.
|
Yükleme
Pusulası / Yükleme Teklifi |
KN Ofisinden iş alan aracın ofis çalışanlarıyla olan
anlaşmasını, verdiği komisyonu belgeleyen ve yükünü alacağı firmaya
yükleme için geldiğini kanıtlayan evrak. |
Parça Yük |
Buğday, kömür gibi dökme yük formunda olmayan ve
konteyner içine konulamayan, genel yük olarak da tanımlanabilen, farklı
paket tipinde olabilen parsiyel yüklerdir. |
Parsiyel Dağıtım |
Aracın taşıma kapasitesinin birden fazla müşteriye
tahsis edilerek kullanılması ve ya hizmet verilen müşterilerin birden
fazla noktaya gitmesi gereken siparişlerinin genel adıdır. |
Psikoteknik
Test |
Psiko-teknik değerlendirmenin amacı, sürücülerin sahip
oldukları güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor
yetenek düzeylerini objektif yöntemlerle ölçmek ve değerlendirmektir.
Sürücülük yeteneklerinin , trafiğe ilişkin sürücülük tutumlarının ve
kişiliğinin trafik psikolojisi açısından değerlendirilmesinden
oluşmaktadır. Belgenin geçerlilik süresi 5 senedir. |
R2 Belgesi |
Karayolları Taşıma Kanunu gereği, uluslar arası taşıma
işleri organizatörlüğü yapan firmaların sahip olması gereken bir yetki
belgesi türüdür. Kanun hükümlerince belirtilen ihlaller
gerçekleştirilmedikçe, belge geçerlilik süresi 5 yıldır |
Rampa |
Malzemenin depoya alınma veya depodan sevk edilme
işlemlerini kolaylaştırmak üzere kullanılan alandır. |
Ring |
Bir araç tarafından bir program çerçevesinde çeşitli
noktalardan aynı veya farklı yüklerin alınarak bir veya birden fazla
noktaya teslim edilmesi ve teslimatlar sırasında boş kapların toplanması
veya tüm teslimatlar tamamlandıktan sonra ters güzergâh izlenerek boş
kapların toplanarak geri getirilmesi sistemidir |
Rulo
Taşıyıcı Yarı Römork |
Özellikle rulo şeklinde saç olmak üzere benzeri şekil
ve boyuttaki yükleri taşımak amacıyla imal edilen bir yarı römorktur.
Tabanda bulunan ve aracın boyu ekseninde açılmış olan bir yuvarlak
silindir şeklindeki boşluk, yükün araca yüklendiğinde her iki yandan
desteklenmesini sağlamakta böylece yükün, araç üzerinde sabitlenmesi
için alınacak önlemlerin daha basitçe yapılabilmesi sağlanmaktadır.
|
Platform
Yarı Römork |
Zemini düz ve kenar kapakları olmayan yarı römorktur.
Boru, demir, konteyner gibi malzemelerin taşınmasında
kullanılır.Boyutları konteyner boyutlarına göre değişken olabiliyor.
|
Sevk
İrsaliyesi |
Üzerinde araçtaki yükün adını, miktarını, navlun
bedelini, kesilen fatura numarasını belirten resmi evrak. Malların nakli
sırasında vergi mevzuatı bakımından kontrol edilebilmesi amacıyla,
ticarî emtianın bir yerden başka bir yere nakli sırasında düzenlenmesi
ve malla birlikte bulundurulması zorunlu olan belgedir. |
Sovtaj |
Hasar gören ürünlere sigorta eksperi tarafından
biçilen maddi değerdir. |
Sözleşmeli
Araç |
Yetki belgesi sahibinin noterden yapılmış bir taşıma
geliri paylaşımı veya kira sözleşmesine dayanarak, kendi unvan ve
sorumluluğu altında çalıştıracağı başkasına ait taşıtlardır. Sefer
başına ya da Ytl / ton olarak çalışırlar. Aylık sabit ücret karşılığı
çalışan sözleşmeli araçlar komple kiralık araçlardır. |
Spanzet |
Yükün üstünden geçerek, yükün taşınacağı yüzeye
sabitlenen ve üzerinde "gırgır" olarak bilinen gergi mekanizmasıyla
gerilerek yükü sabitlemekte kullanılan polyester şeritlerin genel
adıdır. |
Spot Araç |
Serbest çalışan, tek seferlik taşıma anlaşması yapılan
araçların genel adıdır. |
Supalan |
Genellikle kara ve deniz yolu ile yapılan taşımalarda
kullanılan bir yöntemdir, malzemenin taşımayı yapan araç üzerinde
gümrüklemesinin yapıldığı durumdur |
Sürücü |
Karayolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve
idare eden kişi |
Şehir
İçi Taşıma |
Belediye sınırları ile mücavir alanı dahilinde yapılan
taşımalardır. |
Swap
Body |
Swap body üst üste istiflenemeyecek ve stacker
tarafından tepeden kaldırılamayacak kadar ince yapılmış konteynerlerin
adıdır. İlk satın alma masraflarını düşürmek ve uzun vadedeki yakıt
masraflarını en azda tutmak için oldukça hafif malzemelerden
üretilirler. Boyutları, diğer konteyner taşıyan araçlara yüklenebilmesi
için standart İSO konteyner boyutlarındadır. Genelde dört köşesinde
bulunan katlanabilir ayakları sayesinde herhangi bir yükleme/boşaltma
sistemine gerek kalmadan taşındığı aracı değiştirebilir.
|
Tam Römork
|
Bir kamyon tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün
özelliklerine göre tasarlanıp, imal edilen, en az bir dingilli ve
çekildiği kamyona çeki oku, döner tabla, kanca v.b. adlarla tanımlanan
bir bağlantı aparatıyla bağlanan araçtır. |
Taşeron |
Belirli bir taşıma işini, bir sözleşme sonucunda sahip
olduğu ya da kendisine başka bir şekilde bağlı olan araçlarla başka bir
firma adına yapan tüzel kişiliktir. |
Taşıma
İrsaliyesi |
Taşıma faaliyetinde bulunanların, taşınmasını
üstlendikleri bir veya birden çok gönderilen ve gönderene ait, aynı
taşıtta, aynı zamanda taşınan eşya veya kargo için ilgili mevzuat
hükümleri uyarınca düzenledikleri belgedir.
|
Taşıt Belgesi |
Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların
niteliğini ve sayısını liste halinde gösteren yetki belgesinden ayrı,
yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belgeyi ifade eder. |
Taşıt
Kartı |
Bir taşıtın yalnız, bir yetki belgesinin eki taşıt
belgesinde kayıtlı olduğunu ve bu belge altında çalıştırılabileceğini
gösteren;
-yetki belgesi sahibinin ticari unvanını,
-yetki belgesinin türü ve numarasını,
-taşıt kartının geçerlilik süresini,
-taşıtın markası, cinsi, model, plaka ve rengini içeren belgedir. |
Taşıt
Kantarı |
Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine
bağlanmış en az bir çeken ve en çok iki çekilen römorktan oluşan aracı
ifade eder.
|
Tenteli
Yarı Römork |
Yan yüzeyleri kısmen açılabilen bir tente sistemiyle
örtülmüş olan yarı römork tipidir. |
TEU |
20 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini
belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 TEU 20 ft (boy) × 8 ft (en) × 9
ft (yükseklik) ya da metrik olarak 6.10 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m
(yükseklik) ve yaklaşık 38.5 m³ hacmindedir. 40'lık bir konteyner 2 TEU
olarak da ifade edilir. Bununla birlikte 45'lik konteynerler de 2 TEU
olarak ölçülendirilirler. |
Tır |
Fransızcada Transports Internationaux Routiers
kelimelerinin baş harfleridir. Birleşmiş Milletler Teşkilatı
bünyesindeki, Milletlerarası Nakliyat Birliği (IRU) tarafından 15 Ocak
1959 tarihinde Cenevre'de imzalanan bir anlaşmadır.Bu anlaşma 11 ülke
(Avusturya, İsveç, Portekiz, Bulgaristan, Finlandiya, Macaristan,
Fransa, Malta, İsviçre, Tunus ve Yugoslavya) arasında imzalanan birleşik
taşımacılığına (karayolu, demiryolu, havayolu, su yolları) ve konteyner
kullanılmasına izin veren bir sözleşmedir (1994).
Uygulamada bu anlaşmaya dahil ülkelerin karayolu vasıtaları, vasıtada
yüklü bulunan gümrüklü eşyanın cinsini, miktarını, mahiyetini belirten
bir TIR karnesiyle yine vasıtanın belli yerlerine takacakları TIR
plakaları taşırlar. TIR karnesinde belirtilen ve vasıtada yüklü bulunan
eşyanın gümrük kontrolü mahreç ülkede yapılmakta, varış noktasına kadar
güzergahta bulunan ülkelerin gümrüklerinde sadece harici kontroller
-şüpheli durumlar hariç - yeterli olmaktadır. Ülkemizde de Yarı Römork
ve çekiciden oluşan taşıma araçlarına TIR denmektedir. |
Tır
Karnesi |
TIR sözleşmesi sistemi içinde kullanılan ve IRU
(Uluslararası Karayolları Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye
ülkelerin kullanımına sunulan karnedir. |
Toplu Taşıma İrsaliyesi |
Araç sahibi tarafından, nakliyesini bir seferde
yaptığı; birden çok noktalı/müşterili, bir ya da birden çok mal dağıtımı
için hazırladığı varış noktalarının/müşterilerinin ve karşılık gelen
malların alt alta yazılarak hazırlanan irsaliyeye toplu taşıma
irsaliyesi denir. |
Transit Taşıma |
Herhangi bir ülkede başlayan ve en az bir ülke
toprakları üzerinden geçtikten sonra bir başka ülkede sona eren,
başlama ve sona erme ülkeleri dışında kalan ülkeler üzerinden yapılan
taşımaları kapsayan yolcu veya eşya taşımalarını ifade eder. |
UBAK |
Uluslar arası taşımacılığın sosyal boyutlarını da
kapsamı içine alarak taşımacılığın daha güvenli ve çevre standartlarına
uyumlu filolarla ekonomik ve teknik olarak etkin ve hızlı bir şekilde
yapıldığı entegre taşıma sisteminin yaratılmasıdır.
Türkiye'nin de aralarında kurucu ülke olarak bulunduğu 17 ülke
tarafından 1953 yılında kurulan ve günümüzde yaklaşık 50 üye ülkesi
bulanan Uluslararası bir organizasyondur. Ülkemizdeki faaliyetler
Ulaştırma Bakanlığınca yürütülmekte olup, standartlaşma ile ilgili
kanun, mevzuat ve uygulamalar bu kurum tarafından yürütülmektedir.
|
Ücret Tarifesi |
Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini ücret
yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belgeyi ifade eder. |
Yetki Belgesi |
Karayolu taşıma yönetmeliği kapsamında faaliyette
bulunacak gerçek ve tüzel kişilere çalışma izni veren ve Bakanlıkça
düzenlenen belgedir
|
Yurt İçi Taşıma |
Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından başlayıp
diğer bir ilin herhangi bir noktasında biten veya mesafesine
bakılmaksızın bir ilin sınırları içerisindeki iki nokta arasında yapılan
taşımalardır. |
Yarı
Römork |
Bir motora haiz çekici araç tarafından çekilen ve
taşıyacağı yükün özelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve çekildiği araca king pin adı verilen bir bağlantı
sistemi aracılığı ile bağlanan yük taşıma amaçlı karayolu aracıdır. |